Nuta
Nuty w kluczu wiolinowym czytamy stosunkowo łatwo. Każda nuta ma swoją nazwę, tak jak człowiek imię. Większość z nas ma również ksywki/pseudonimy. Chyba każdy z nas zna z podstawówki słynne "do, re, mi, fa, sol, la, si, do"? Tak więc to są nazwy nut. Pisząc o pseudonimach, nuty też mają swego rodzaju ksywki: c=do, d=re, e=mi, f=fa, g=sol, a=la, h=si. Muzycy stosują raczej "ksywki" a nie "imiona" nut. Polecam zapamiętać schemat c, d, e, f, g, a, h... gdyż właśnie nim będę się posługiwał. Schemat ten jest powtażalny czyli: ...a, h, c, d... . Każda nuta ma swoje miejsce na pięciolinii. Przedstawione jest to na rysunku obok. UWAGA! Rysunek obok dotyczy układu nut na pięciolinii WYŁĄCZNIE W KLUCZU WIOLINOWYM! Poniżej zamieszczam układ nut w kluczu basowym:
Można tu zauważyć prawidłowość wspomnianą w notce o kluczach. Klucz wiolinowy wyznacza położenie nutki g (sposób pokazany na rysunku powyżej). Klucz basowy wyznacza położenie nutki f w sposób widoczny na rysunku.
UWAGA! W NOTACJI ANGIELSKIEJ NUTKA H NAZYWANA JEST NUTKĄ B. W NOTACJI POLSKIEJ NUTKA B TO DŹWIĘK PÓŁ TONU NIŻSZY OD H I PÓŁ TONU WYŻSZY OD A.
MIĘDZY NUTKAMI E i F JEST PÓŁ TONU RÓŻNICY, MIĘDZY H i C RÓWNIEŻ. RESZTA NUT JEST ODDALONA OD SĄSIEDNICH O CAŁY TON.
Istnieją też półtony, których położenie znajduje się, jak sama nazwa wskazuje, pomiędzy nutami oddalonymi o cały ton.
UWAGA! W NOTACJI ANGIELSKIEJ NUTKA H NAZYWANA JEST NUTKĄ B. W NOTACJI POLSKIEJ NUTKA B TO DŹWIĘK PÓŁ TONU NIŻSZY OD H I PÓŁ TONU WYŻSZY OD A.
MIĘDZY NUTKAMI E i F JEST PÓŁ TONU RÓŻNICY, MIĘDZY H i C RÓWNIEŻ. RESZTA NUT JEST ODDALONA OD SĄSIEDNICH O CAŁY TON.
Istnieją też półtony, których położenie znajduje się, jak sama nazwa wskazuje, pomiędzy nutami oddalonymi o cały ton.
Dźwięk oddalony o pół tonu w górę od c to dźwięk cis (lub des, w zależności od stosowanego znaku chromatycznego, o których będzie mowa w kolejnych artykułach) pół tonu w górę od d to dis (lub es), pół tonu w górę od e to f. Pół tonu w górę od f to fis (lub ges), kolejne pół tonu w górę od g to gis (as), pół tonu w górę od a to b (lub ais) a pół tonu w górę od h to c. Łatwo zauważyć, że czarne klawisze np. fortepianu to półtony.
Wartość rytmiczna nuty
Nuta oprócz wysokości dźwięku określa także jego wartość rytmiczną czyli długość. Rysunek poniżej pokazuje jak dzielimy nuty. Całą nutę widziałeś już na rysunkach powyżej. Odliczamy ją (mówiąc potocznie) na 4 czyli 1...2...3...4... i w tym momencie zaczynamy kolejną nutę. Półnuta jest połowę "krótsza" od całej, liczymy 1...2... i w tym momencie kolejną, ćwierćnuta połowę "krótsza" półnuty itd. Różnice w budowie widzimy obok. Jedynie ósemki i "krótsze" nuty mogą być zapisane w dwóch różnych formach. Każda nuta ma swój odpowiednik "ciszy" nazywany pauzą.
Pauza to fragment utworu mówiący nam, że w okresie czasu wyznaczonym przez nią nie wydobywamy dźwięku. Poniżej przedstawiam wygląd poszczególnych pauz wraz z nutowymi odpowiednikami rytmicznymi.
Dla jasności: Nie ma różnicy, czy nucie dorysujemy "ogonek" w dół czy w górę. Różnią się tylko estetycznie.